Γιά Μια Νέα Εθνική Πυξίδα

Γενική Αξιολόγηση του Κειμένου

Το κείμενο «Μια Νέα Εθνική Πυξίδα» του Αλέξη Τσίπρα αποτελεί μια συστηματική και προκλητική ανάλυση των σύγχρονων γεωπολιτικών προκλήσεων, με έμφαση στη θέση της Ελλάδας σε έναν κόσμο σε ραγδαία μετάβαση.

Μἐχρι σήμερα κανένα κόμμα και κανένας πρωθυπουργός δεν κωδικοποίησε τις γεωπολιτικές του απόψεις και απ’ αυτήν την άποψη το κείμενο του Αλέξη Τσίπρα ανοίγει δρόμο.

Ακολουθεί μια κριτική αξιολόγηση των δυνατών σημείων, αδυναμιών, και συνολικής συνεισφοράς του κειμένου:

Αφἠστε το email σας για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα.

Δυνατά Σημεία

1. Ιστορικό Βάθος και Συνέχεια:

   • Το κείμενο συνδέει ιστορικά γεγονότα (Ψυχρός Πόλεμος, πτώση ΕΣΣΔ, παγκοσμιοποίηση) με τρέχουσες εξελίξεις (πόλεμος Ουκρανίας, ανάδειξη Κίνας), προσφέροντας μια ολιστική προοπτική της εξέλιξης του διεθνούς συστήματος.

   • Η ανάλυση της μετάβασης από μονοπολικό σε πολυπολικό κόσμο είναι εύστοχη και εμπεριστατωμένη.

2. Κριτική της Δυτικής Ηγεμονίας:

   • Αποκαλύπτει τα στρατηγικά λάθη της Δύσης (π.χ. υπερεκτίμηση ισχύος, αποτυχία ενσωμάτωσης Ρωσίας, αλαζονεία σε πολεμικές επεμβάσεις).

   • Δείχνει τις καταστροφικές συνέπειες για την Ευρώπη (ενεργειακή κρίση, αποβιομηχάνιση) λόγω της εμπλοκής στον πόλεμο της Ουκρανίας.

3. Προτάσεις με Πρακτικό Προσανατολισμό:

   • Συγκεκριμένες πρωτοβουλίες όπως η προσφυγή στη Χάγη για την ΑΟΖ, η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 νμ, και η επανενεργοποίηση βαλκανικών σχημάτων δείχνουν προγραμματισμό και στρατηγική σκέψη.

   • Η έμφαση στην ανασυγκρότηση της εθνικής αμυντικής βιομηχανίας αντιμετωπίζει κρίσιμο κενό στην ελληνική στρατηγική.

4. Πολυδιάστατη Προσέγγιση:

   • Συνδυάζει οικονομικούς, στρατιωτικούς, και διπλωματικούς στόχους, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ισορροπία μεταξύ αυτονομίας και συμμαχιών.

   • Επικεντρώνεται στην ειρηνευτική διπλωματία (π.χ. πρόταση για διάσκεψη Ανατολικής Μεσογείου) αντί για μονομερείς συγκρούσεις.

---

Αδυναμίες/Κενά

1. Μονόπλευρη Κριτική:

   • Η υπερσυγκέντρωση στη Δύση ως πηγή προβλημάτων αγνοεί εν μέρει τον ρόλο άλλων δυνάμεων (π.χ. Ρωσία στην Ουκρανία, Τουρκικός αναθεωρητισμός).

   • Δεν αναλύει πώς η Ελλάδα θα διαχειριστεί αντιφατικά συμφέροντα (π.χ. σχέσεις με Ρωσία και ΝΑΤΟ ταυτόχρονα).

2. Έλλειψη Πηγών και Στατιστικών:

   • Οι ισχυρισμοί για την «καταστροφή της εθνικής αμυντικής βιομηχανίας» ή την «υπερβολική εξάρτηση από τις ΗΠΑ» δεν υποστηρίζονται με δεδομένα ή άλλες αναφορές .

3. Ιδεαλισμός vs Πραγματισμός:

   • Οι προτάσεις για «νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας» ή «πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική» παραμένουν αφηρημένες, χωρίς σαφείς μηχανισμούς εφαρμογής.

   • Η πρόταση για «κοινό χρέος ΕΕ» αγνοεί τους πολιτικούς και οικονομικούς περιορισμούς (π.χ. αντίθεση Γερμανίας).

4. Παράλειψη Εσωτερικών Παραγόντων:

   • Δεν διερευνά τον ρόλο της κοινωνικής συνοχής ή της δημόσιας γνώμης στη διαμόρφωση εξωτερικής πολιτικής.

   • Η κριτική στην κυβέρνηση ΝΔ είναι μονομερής και ρηχή χωρίς την αναγνώριση ουδεμίας επιτυχίας. Δεν εξετάζεται σε βάθος η ουσία της αμυντικής συμφωνίας με την Γαλλία.

5. Υπόθεση Ευρωπαϊκής Ενότητας:

   • Το κείμενο θεωρεί τη σημερινή ΕΕ ως σταθερή οντότητα, χωρίς να εξετάζει πιθανές ρεαλιστικές εξελίξεις όπως:

     • Αύξηση του ευρωσκεπτικισμού (π.χ. στην Ουγγαρία, Πολωνία, Ιταλία).

     • Οικονομικές ανισότητες μεταξύ Βορρά-Νότου (π.χ. διαφωνίες για χρέος, λιτότητα).

     • Ρήξη λόγω διαφορετικών γεωπολιτικών προτεραιοτήτων (π.χ. Γαλλία vs Γερμανία για τη Ρωσία).

6. Ελλειμματική Αντιμετώπιση της Ελληνο-Ευρωπαϊκής Σχέσης:

   • Δεν διερευνάται πώς η οικονομική εξάρτηση της Ελλάδας από την ΕΕ (π.χ. Ταμείο Ανάπτυξης, κοινοί κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας) θα διαμορφώσει τις εθνικές επιλογές.

   • Απουσιάζει συζήτηση για το μέλλον της Ελλάδας σε μια πιθανά αποδυναμωμένη ή διαιρεμένη ΕΕ (π.χ. σε περίπτωση "Ευρώπης δύο ταχυτήτων").

7. Παράλειψη Εσωτερικών Ευρωπαϊκών Αντιφάσεων:

   • Το κείμενο προτείνει κοινό χρέος για άμυνα/πράσινη μετάβαση, αλλά αγνοεί την πολιτική δυναμική που εμποδίζει τέτοιες πρωτοβουλίες (π.χ. αντίθεση Γερμανίας, φορολογικός εθνικισμός).

   • Δεν αναφέρεται στην αντιπαράθεση ΕΕ-Τουρκίας πέραν της Κύπρου (π.χ. συμφωνία μετανάστευσης 2016, ευρωτουρκικές εμπορικές σχέσεις).

---

Συνολική Συνεισφορά

Το κείμενο προσφέρει ένα σαφές αφήγημα για την αναγκαιότητα μιας νεοεθνικιστικής, αλλά μη απομονωτιστικής, στρατηγικής που θέτει τα εθνικά συμφέροντα της Ελλάδας στο κέντρο. Επιχειρεί να:

• Απελευθερώσει την Ελλάδα από τη λογική του «δεδομένου και πρόθυμου συμμάχου».

• Ενισχύσει τη θέση της ως κρίσιμου πράκτορα ειρήνης και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο στην λογική του “επιτήδειου ουδέτερου”

• Αντιμετωπίσει τον τουρκικό αναθεωρητισμό με νομικά εργαλεία και πολυμερή σχέδια.

---

Κριτική Επίδρασης και Συνάφειας

• Συνάφεια με Τρέχουσες Εξελίξεις: Το κείμενο είναι αιχμηρά επίκαιρο σε μια περίοδο παγκόσμιας αστάθειας (πόλεμος Ουκρανίας, κλιματική κρίση, ανάδειξη Κίνας).

• Πολιτική Επίδραση: Λειτουργεί ως προγραμματική δήλωση για τον ΣΥΡΙΖΑ, προσδιορίζοντας ξεκάθαρες πολιτικές θέσεις έναντι της κυβέρνησης ΝΔ.

• Απουσία Διαλόγου με Αντιφάσεις: Δεν διερευνά πώς η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει αντιφατικές πιέσεις (π.χ. ΗΠΑ vs Κίνα, ΕΕ vs Ρωσία).

• Αν η ΕΕ αντιμετωπίσει κρίση ενότητας, η Ελλάδα θα βρεθεί σε διπλή απειλή:

  1. Γεωπολιτική Εκθεση: Χωρίς την ΕΕ ως ασπίδα, η Ελλάδα θα εξαρτάται αποκλειστικά από το ΝΑΤΟ/ΗΠΑ, με όλους τους κινδύνους που το κείμενο καταγγέλλει.

  2. Οικονομική Ευπάθεια: Η απώλεια πρόσβασης σε ευρωπαϊκά κονδύλια ή κοινή νομισματική πολιτική θα επιδεινώσει το χρέος και την ανάπτυξη.

• Αδυναμία Προσαρμογής: Οι προτάσεις για "νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας" ή "κοινό χρέος" βασίζονται σε μια ΕΕ που λειτουργεί συνεκτικά, κάτι που δεν είναι δεδομένο.

• Εθνική Στρατηγική σε Κενό: Αν η ΕΕ καταρρεύσει ή αποδυναμωθεί, οι προτάσεις του κειμένου (π.χ. στρατηγικός διάλογος με Ρωσία, επένδυση σε εθνική βιομηχανία) δεν επαρκούν για να αντιμετωπίσουν την κλιμάκωση των κινδύνων.

---

Συμπέρασμα

Το κείμενο «Μια Νέα Εθνική Πυξίδα» αποτελεί μια προκλητική ανάλυση που προκαλεί συζήτηση για τον ρόλο της Ελλάδας στον 21ο αιώνα. Παρά το ιδεαλισμό ορισμένων προτάσεων και την έλλειψη εμπεριστατωμένων δεδομένων, προσφέρει ένα στρατηγικό πλαίσιο δράσης που συνδυάζει ρεαλισμό (νομικές διεκδικήσεις) με ιδεαλισμό (διεθνής συνεργασία). Η αληθινή του αξία βρίσκεται στην ικανότητα να ανοίξει το διάλογο για μια εξωτερική πολιτική που υπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας, χωρίς να υποβαθμίζει την ειρήνη ή τη διεθνή συνεργασία.

‘Oμως:

Η υπερεκτίμηση της ευρωπαϊκής ενότητας αποτελεί σοβαρό ελάττωμα στην ανάλυση. Για να είναι η "νέα εθνική πυξίδα" πραγματικά ρεαλιστική, πρέπει να ενσωματώνει:

• Στρατηγικές για διαφορετικά σενάρια ΕΕ (ενωμένη, αποδυναμωμένη, διχασμένη).

• Εναλλακτικούς μηχανισμούς προστασίας της εθνικής κυριαρχίας και οικονομίας, πέραν της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Χωρίς αυτό, οι προτάσεις του κειμένου κινδυνεύουν να είναι καλοπροαίρετες θεωρίες, χωρίς ανταπόκριση σε έναν κόσμο όπου και η ΕΕ βρίσκεται σε ριζικό σταυροδρόμι.

Νίκος Πανόπουλος.